VITE TË RËNDA

Unë jam moshatar me shekullin dhe po përpiqem prej saj ngjarje e fakte për gazetën, për brezat, për juve djemtë “flori”, që e mundësuat me talentin tuaj një gjë të tillë – Fterra me gazetën e saj.
Në vitet 1910 Nuredin Kofina me Shaqo e Neki Mitën, Xhafer e Jashar Maton, Haxhi Gjonin, në luftime të ashpra në Delvinë, vranë komandantin e bandës greke dhe e shpartalluan fare atë.
Në vitin 1913 Nuredin Kofina, Shaqo Mita, Xhafer e Jashar Mato, Veip Mero, Haxhi Gjoni e Mato Dusha e ndoqën armikun deri në Janinë. Nuk janë shkruar shumë e sidomos për vitet 1912 e më parë. Unë i hodha këto kujtime sepse janë disa figura që u ka humbur mbiemri e kështu t’u njohet mënçuria e trimëria, sepse kanë qënë krenaria e Fterrës.
Pas viteve 1912 në skenën e fshatit tonë del Xhafer Shehu, i cili ishte edhe mendjendritur, edhe kryetrim. Ky me figurën e tij u bë anëtar i Shtabit Qarkor Luftarak të qeverisë së Ismail Qemalit. Ishin shumë të prapa, të liga e të dhumbshme ato vite të 1912 për ne e për tërë vendin.
Në Fterrë, veç taksidarëve të tjerë, na ra në qafë dhe epidemia e “krishtërimit”, e cila arriti kulmin me thirrjen e Spiro Milos – Himariotit që Fterra të braktiste qeverinë e Ismail Qemalit e të bashkohej me Himarën e Vorioepirin. Fterra e hoshi poshtë këtë thirrje, edhe kur Muslli Gjolek Kuçi u lëkund dhe qe gati të binte në ujdi me Himarën. Me Fterrën u bashkuan edhe kurveleshasit e tjerë, si të Sipërm edhe të Poshtëm.
Në vitet 1914 Greqia sulmoi Koçën e Gjirokastrën me ushtri e aleatë, ku dhe himariotët i ranë të parët Fterrës me qëllim që ta djegin e ta shfarrosin krejt. Në këto sulme ata vranë Adem e Muço Gjonin, Zeno Gjonin (tjetër familje pa lidhje me Gjonajt e tjerë, me troje në Avrecaj), Habil Dhulin, Lame Mehmetin, Muço Maton, Mato Zhupën. Populli emigroi Lumit të Vlorës, ku ca nga të ftohtit, ca nga uria, ca nga sëmindjet u gjymtuan rëndë me njerëz e mall. Vetëm dy vjet më pas, kur u tërhoq greku, u kthyen fteriotët në fshatin e tyre, ku çdo gjë qe shkrumuar. I kam të jetuara e jo të dëgjuara ato dhimbje, kur njerëzit s’kishin asnjë hajat, asnjë rreckë për t’u mbledhur me fëmijtë. Qe ky vit e kjo gjendje që mundësuan hapjen e shkollës së parë shqipe, që tërë këto gjëra të shkruheshin, të mësoheshin e të mos harroheshin.

Qazim GJONI
Veteran
Nr.4 – tetor, 1997

Enter supporting content here