SIPËRFAQJA - KLIMA - RRESHJET NË FTERRË

SIPËRFAQJA

Zona e Fterrës shtrihet në rreth 4100 ha sipërfaqe, 2500 ha janë me aktivitet ekonomik. 1600 ha shtrihen në luginën e Galishtit. Tokë e kultivuar është vetëm 200 ha, që ndodhet në brendësi të fshatit. Ndërsa sipërfaqa truall është rreth 30-40 ha. 2500 ha është e pyllëzuar me shkurre e pyje me gjelbërim gjithëvjetor dhe me pemtari.

KLIMA
Klima është e butë, me ekuilibër të lagështirës, freskisë dhe temperaturës jo shumë të lartë në verë e me mikrozona dalluese te veçanta. Zotërojnë erërët nga jugu me shpejtësi mesatare 3-5 m/se. Në mesditë haset puhia tokësore.
Temperaturat mesatare vjetore lëkunden në 12-15 grade C, në dimër 8-9 gradë C që zbret deri në 3-4 gradë C. Korriku arrin deri 20 gradë C, maksimalja 30 gradë C.

RRESHJET

Rreshjet arrijnë mesatarisht 1800 mm shi në vit. Në zonat e majave te maleve deri 2000 mm. Në muajin më të thatë arrin deri 20 mm. Rreshjet maksimale ne 24 orë arrijnë deri në 60 mm shi. Dëbora bie rrallë deri në disa centimetra e zgjat disa orë e deri 1-2 ditë. Në majat e maleve arrin 40-50 cm, në zona të veçanta edhe më tepër.

BURIMET KRYESORE...

Kushtet hidrometereologjike, topografike e gjeologjike kanë bërë të mundur sasira të mëdha ujrash që dalin në formë burimesh. Në sipërfaqen prej 25oo ha rrjedhin rreth 20-25 milione m3 ujë ose rreth 0,6-07 m3/sek. Në një front prej 7-8 km. Burimet kryesore të fshatit janë: Ngurrëza, Gjezhdanica, Ixori. Në luginën e fshatit janë burimet e Gurrës, të Vidhezës dhe burime në formë krojesh me prurje të vogla. Në Ngurrëz burojnë rreth 20 l/sek. Në Ngurrëzën 2 rreth 250 l/sek., nga burimi i Gjezhdanicës 500-600 l/sek. Burimi i Ixorit nxjerr 40 l/sek.
Relievi rreth kuotave 120 m deri 350-400 m përbëhet nga formacione flishe (shtuf), ndërsa formacionet kryesore mbi këto kuota përbëhen prej gëlqerorëve masivë. Kontakti i flisheve me gëlqerorët, bën që ujrat të priten e të dalin në formë burimesh në sipërfaqen e tokës. Ka depozitime të mëdha ujore në Ngurrëz dhe në Ixuar, por një pjesë e mirë dredhon e del poshtë në Gjezhdanicë dhe në Dukhila.
Burimet e fshatit kanë një sipërfaqe ujëmbledhëse në rreth 6-7 km2, nga ku duhet të dalin rreth 0,2-0,4 m3/sek, por dalin më tepër. Kontribuon në këto burime dhe lugina verore e Galishtit.
Studimet kimike dhe bakteriologjike tregojnë se ujërat e Fterrës kanë tregues shumë të mirë për t’u pirë dhe në krahësim me burimet e Bistricës, Tatëzatit, Kuçit e Smokthinës, janë ujra të pastra, kanë përmbajtje mineralisimi të Ca, Mg dhe HCO3 etj. që nuk kalojnë 0,24 gr/lit. Veçanërisht uji i Ngurrëzës është më i mirë. Ujrat e Fterrës fortësinë e kanë 8, ndërsa temperaturën 11,6° C. Studjues të huaj parashikojnë të përdorin burimet e Bistricës për pirje duke e përzier me ujrat e burimeve të Fterrës.

...DHE VLERAT UJORE TË FSHATIT

Deri tani janë shfrytëzuar për të pirë, për bujqësinë e blegtorinë, fare pak për ujë komunal e industrial, për mullinj bloje dhe dëstila. Më 1956 me ujrat e Icorit u ndërtua hidroçentrali në Fterrë me fuqi 25 kë/orë dhe prodhim vjetor 50.000 kë që funksionoi për 20 vjet derisa u ndërtua linja e tensionit të lartë.
Për ujitje gjatë verës mund të përdoren deri 250 l/sek. Për të pirë deri 10 l/sek deri për 5000 banorë. Rrjeti i ujësjellësit ka nevojë të rikonstruktohet, se ka mbi 20 vjet që është ndërtuar. Uji tjetër mund të shfrytëzohet për qëllime të tjera. Nga ujrat që bashkohen tek Ara e Maçe, në Lumë, mund të përfitohet një energji elektrike rreth 10 milionë kë në vit. Një hidrocentral i tillë është me leverdi.
Ujët e Fterrës mund të gazohet. Pastërtia dhe përbërja e ujit, afërsia nga Borshi dhe Bregdeti janë kushte të favorshme për gazimin dhe tregtimin e tij, pse jo dhe eksportin. Ndoshta do t’i vijë koha.
Kushtet klimaterike dhe bukuritë që gëzon Bërda, si pikë dominuese, mund të ndërtohet një pikë ose fshat turistik ku shfrytëzohen të mirat e malit e të detit. Investimi kërkon bashkëpinim me të huajt.
Ing. Islam ZHUPA
Nr.3 – shtator, 1997

Enter supporting content here